علت خشک نشدن و چسبندگی رزین اپوکسی چیست؟ (بررسی 7 دلیل اصلی + راه حل)
اگر شما نیز از آن دسته افرادی هستید که با مشکل خشک نشدن و چسبندگی رزین مواجه شده‌اید، بدانید که تنها نیستید. این مشکل یکی از رایج‌ترین چالش‌ها در کار با رزین اپوکسی است که می‌تواند نتیجه ساعت ها زحمت را به کلی از بین ببرد. اما نگران نباشید؛ در اکثر موارد، دلیل خشک نشدن رزین ساده بوده و با شناخت آن می‌توان از تکرار این مشکل جلوگیری کرد.
در این مقاله جامع، به بررسی مهمترین دلایل خشک نشدن و چسبندگی رزین می‌پردازیم و راهکارهای عملی برای رفع آن را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
∴ نسبت اختلاط نادرست (مهمترین دلیل) ∴
علت: رزین اپوکسی یک سیستم دو جزئی است: جزء A (رزین) و جزء B (هاردنر یا سخت‌کننده). این دو جزء باید با یک نسبت دقیق وزنی یا حجمی (مثلاً 1 به 1، 2 به 1 و غیره) با هم ترکیب شوند. اگر مقدار هاردنر کمتر از حد لازم باشد، واکنش شیمیایی "پلیمریزاسیون" به طور کامل انجام نمی‌شود و رزین برای همیشه نرم و چسبنده باقی می‌ماند.
راه حل:
⇐ حساسیت بالا بالا به خرج دهید و به جای "حدس زدن"، از ترازوی دیجیتال دقیق استفاده کنید.
⇐ دستورالعمل سازنده را دنبال کنید و همیشه نسبت دقیق اختلاط برند خود را بخوانید و رعایت کنید. نسبت‌ها بین برندهای مختلف متفاوت است.
⇐ ظروف جداگانه داشته باشید و رزین و هاردنر را در ظروف مجزا و کاملاً تمیز اندازه‌گیری کنید.
∴ اختلاط ناکافی و نامناسب ∴
علت: حتی اگر نسبت اختلاط صحیح باشد، اگر دو جزء به خوبی با هم مخلوط نشوند، واکنش به صورت یکنواخت در کل مخلوط رخ نمی‌دهد. در این حالت، ممکن است بخش‌هایی از رزین سخت شود اما قسمت‌های دیگر،尤其是 کف ظرف، چسبنده بماند.
راه حل:
⇐ حداقل به مدت 3 تا 5 دقیقه به طور مداوم و پیوسته هم بزنید.
⇐ تکنیک صحیحی به کار بگیرید و از کناره‌ها و کف ظرف به دقت مواد را به هم بزنید تا مطمئن شوید هیچ جزء B جداافتاده‌ای باقی نمانده است.
⇐ تعویض ظرف یک تکنیک حرفه‌ای این است که پس از مخلوط کردن در یک ظرف، مخلوط را به یک ظرف تمیز دیگر منتقل کرده و مجدداً برای یک دقیقه هم بزنید.
∴ دمای محیط بسیار پایین ∴
علت: واکنش سخت شدن رزین یک فرآیند گرمازا است و به دمای مناسب محیط (معمولاً بین 22 تا 25 درجه سانتی‌گراد) نیاز دارد. دمای سرد، سرعت واکنش شیمیایی را به شدت کند می‌کند یا حتی متوقف می‌سازد.
راه حل:
⇐ از یک دماسنج برای اطمینان از مناسب بودن دمای اتاق استفاده کنید.
⇐ گرم کردن اجزا را امتحان کنید و قبل از مخلوط کردن، می‌توانید ظروف دربسته رزین و هاردنر را به مدت چند دقیقه در یک ظرف آب گرم (نه داغ) قرار دهید تا روان‌تر شده و واکنش پذیری آن‌ها افزایش یابد.
∴ رطوبت و رطوبت بالای هوا ∴
علت: رزین اپوکسی به رطوبت حساس است. رطوبت بالا (هوای شرجی) یا قرار گرفتن در معرض قطرات آب می‌تواند با شیمی رزین تداخل پیدا کرده و باعث ایجاد مشکلاتی مانند "خشک نشدن"، "سفیدک یا بلومینگ" (Bloom) و چسبندگی سطح شود.
راه حل:
⇐ از کار در روزهای بارانی یا در مکان‌های مرطوب مانند زیرزمین خودداری کنید.
⇐ از رطوبت‌سنج استفاده کنید و میزان رطوبت محیط را کنترل کنید (بهترین رطوبت معمولاً زیر 60% است).
⇐ پس از ریختن رزین، روی آن را با یک جعبه یا محفظه بپوشانید تا از تماس با رطوبت هوا در حین خشک شدن در امان بماند.
∴ تاریخ مصرف گذشته یا نگهداری نامناسب ∴
علت: رزین و هاردنر نیز مانند بسیاری از مواد شیمیایی تاریخ انقضا دارند. همچنین قرار گرفتن در معرض نور خورشید، گرمای شدید یا سرمای زیاد می‌تواند باعث فاسد شدن و کاهش کارایی آن‌ها شود.
راه حل:
⇐ بررسی تاریخ را قبل از خرید و استفاده جدی بگیرید، حتماً تاریخ تولید و انقضای محصول را بررسی کنید.
⇐ به شرایط نگهداری توجه کنید و مواد را در محیطی خشک، خنک و تاریک و در ظروف دربسته نگهداری کنید.
∴ استفاده از رنگ‌ها و افزودنی‌های نامناسب ∴
علت: همه رنگ‌ها و پیگمنت‌ها با رزین اپوکسی سازگار نیستند. استفاده از رنگ‌های مبتنی بر آب یا حلال (مانند رنگ اکریلیک معمولی) می‌تواند کل واکنش شیمیایی را مختل کند.
راه حل:
⇐ رنگ مخصوص رزین، فقط از رنگ‌های مخصوص رزین اپوکسی (پیگمنت‌های الکیدی، پودری یا الکلی) استفاده کنید.
⇐ قبل از افزودن رنگ به کل حجم رزین، یک تست کوچک انجام دهید.
∴ ضخامت نامناسب لایه رزین ∴
علت: برخی از رزین‌ها برای ریخته‌گری در لایه‌های ضخیم (Deep Pour) و برخی دیگر برای پوشش‌دهی در لایه‌های نازک (Art Resin) طراحی شده‌اند. اگر از رزین مخصوص لایه‌های نازک در ضخامت زیاد استفاده کنید، واکنش گرمادهی بیش از حد شده (Heat Spike) و سپس به سرعت خنک می‌شود که منجر به نرم ماندن مرکز کار می‌شود.
راه حل:
⇐ دستورالعمل سازنده را در مورد حداکثر ضخامت مجاز هر لایه بخوانید و رعایت کنید.
⇐ برای پروژه‌های ضخیم، کار را در چند لایه نازک انجام دهید و بین هر لایه، زمان خشک شدن کامل (طبق دستور سازنده) را رعایت کنید.
← اگر رزین من خشک نشد، چه کار کنم؟
متأسفانه اگر رزین پس از گذشت 72 ساعت هنوز چسبناک است، به احتمال زیاد دیگر سخت نخواهد شد. بهترین کار در این شرایط:
پس اگر کار ارزشمند نیست، آن را به آرامی از سطح جدا کرده و دور بریزید.
پوشش با لایه جدید را هم امتحان کنید ↓
در برخی موارد می‌توان یک لایه جدید و با نسبت کاملاً صحیح از رزین را روی لایه قبلی ریخت. لایه جدید می‌تواند به خشک شدن لایه زیرین کمک کند (اما تضمینی نیست).
با رعایت اصول پایه می‌توان از مشکل خشک نشدن رزین جلوگیری کرد: نسبت اختلاط دقیق، اختلاط کامل و کافی، و فراهم کردن دمای مناسب محیط. همیشه قبل از شروع پروژه اصلی، یک تست کوچک انجام دهید تا از سلامت مواد و صحت روش کار خود اطمینان حاصل کنید.
